در کلیپها و پیامهایی که در کانال تلگرام منتشر شد، با واژه مِم آشنا شدید. انتقال مِمها یا انتقال رفتار یکی از تئوریهای در روانشناسی است که توسط ریچارد داوکینگ مطرح شد. البته این تئوری مثل تئوری های دیگر منتقدانی نیز دارد.
در این تئوری فرض میشود که یک ایده، رفتار و یا سبک زندگی از فردی به فرد دیگر در درون یک فرهنگ گسترش می یابد. این واژه اولین بار در کتاب ریچارد داوکینگ تحت عنوان مِم یا meme آمده است. در وبسایت همینان (Haminan) برای اولین بار این موضوع مطرح و به بحث و تحلیل گذاشته میشود.
در کتاب ما ایرانیان نوشته مقصود فراستخواه که زمینه کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی بررسی میشود، این واژه و اصطلاح استفاده میشود. در این کتاب آمده است” آیا خلقیات ما ایرانیان ضعفهایی دارد؟ در پاسخ به این سؤال ۹۶ درصد از جامعهی آماری متشکل از اعضای هیئت علمی و گروهی از نخبههای کشور پاسخ مثبت دادهاند. آنها مشکل را در ضعف فرهنگ کار جمعی، انتقادپذیری، رودربایستی، عدم شفافیت، خودمحوری، غلبه احساسات بر خردورزی، رواج دروغ و رفتارهای غیرقابل پیشبینی برشمردهاند.
آنها عوامل معرفتی، کاهش سرمایههای اجتماعی، ساختار دولت، مناسبات دین و دولت، نوع آموزههای دینی، پرحادثهبودن تاریخ، مناسبات تولید و ساختار اقتصادی و کشمکش نخبگان را بر خلقیات ایرانی مؤثر دانستهاند و برای حل این مشکل آموزش مداوم، برنامههای توسعهی فرهنگی و اجتماعی، وضع قوانین خوب، تقویت اجتماعات محلی و نهادهای عمومی، ایجاد رفاه و فقرزدایی، توسعهی سیاسی و اصلاح نهاد دولت را پیشنهاد دادهاند.
در این کتاب خلقیات ایرانیان، ضعفها و راهحلهای رفع آن با نگاهی علمی مورد واکاوی و مطالعه قرار گرفته است.” یکی از تحلیلهایی که دکتر فراستخواه در کتاب خود به بحث میگذارد، موضوع مِمها یا انتقال رفتار است. او معتقد است برخی ویژگیهایی که در فرهنگ ایران وارد شده است ریشه در تاریخ و مسائلی که در گذشته به آن تحمیل شده است، دارد. او این موضوع را با انتقال مِمها یا انتقال رفتار یا انتقال ویژگی های فرهنگی، اخلاقی و … بیان می نماید.
برای تفهیم بیشتر موضوع انتقال مِمها میتوان انتقال ژنها یا توارث را نیز مورد مطالعه قرار داد. این موضوع را میتوان در مورد ژنها و تغییرات آن در طول تاریخ هم بررسی کرد. در مقاله ای که مربوط به انتقال تجربه ها از نسلی به نسل دیگر منتشر شده است، آمده است که “تحقیقات نشان دادهاند که «تجربیات» یک والد ممکن است منجر به تغییرات مولکولی شود که در توالی DNA رمزبندی نمیشوند، اما هنوز میتوانند به نسل بعد منتقل شوند و روی سلامت و ویژگیهای رفتاری نسل آینده تأثیرگذار باشند. یک بررسي بحث برانگیز نشان داد که موشها خاطرات ترس را از پدربزرگهایشان به ارث میبرند. این یافتهها در شاخهای به نام اپیژنتیک قرار میگیرند و تحقیقها در این زمینه، نتایج وسوسهانگیزی را نشان داده است که معروفترین آن به ارث رسیدن تجربه ترس پدربزرگ در موشها است.
تأثیرهای اپیژنتیک برای محققانی که آن را باور دارند، امری بسیار مهم است. سارا کیمینز، محقق اپیژنتیک و زیستشناسی تولیدمثل دانشگاه مکگیل میگوید: «عواقب این پدیده در موضوع سلامت انسان بسیار بزرگ است. نتایج کارها و زندگی شما نه تنها به فرزندان، که به نوههای شما نیز منتقل میشود.»
اپیژنتیک موضوعی جنجالی است. برخی محققان ادعاهای بزرگی در این زمینه دارند و به عقیده برخی اطلاعات، نظریهها و افکار موجود در این زمینه ضعیف و واهی است”.
دانشمندان از دیرباز و به ویژه از هنگام کشف DNA توارث زیستی را امری پایدار دانستهاند. شما ژنها را از والدین خود به ارث میبرید و آنها را به فرزندان خود منتقل میکنید. اما در سالهای اخیر، محققان شروع به فهمیدن این موضوع کردهاند که وراثت ژنتیک ممکن است بسیار پیچیدهتر از اینها باشد. بنابراین واژه اپی ژنتیک مطرح میشود.
“توارث اپیژنتیکی چه فرقی با توارث عادی دارد؟
شما در مدل ژنتیکی کلاسیک، ژنهایی را از پدر و مادر خود دریافت میکنید که آنها نیز از پدر و مادر خود دریافت کردهاند و این ژنها از نسلی به نسل دیگر به همان شکل باقی میمانند -به جز در موارد بسیار نادر جهشهای تصادفی در ژنوم. در این مدل وراثت امری ثابت و غیرقابل تغییر است.
اما بر اساس توارث اپیژنتیکی، تجربیات فرد میتواند تغییرات مولکولی را در بالادست ژنوم او ایجاد کند و این تغییرات مولکولی به نسل بعد منتقل شود.
وراثت اپیژنتیکی لایه دیگری از وراثت است که نشان میدهد تجربیات یک فرد میتواند نحوه استفاده از ژنها در زادههای نسلهای بعد را تغییر دهد. این امر مغایر با دانستههای توارث از زمان داروین و مندل است.”
شاید بتوان اپی ژنتیک که دانشمندان علوم طبیعی مطرح میکنند را با مِمها که دانشمندان علوم انسانی و روانشناسی بیان مینمایند معادل دانست. بنابراین همگام و معادل سازی ادبیات این دو با هم لازم و ضروری است.
#یادداشت همینان
#انتقال مِمها
#انتقال رفتار از نسلی به نسل دیگر
2 دیدگاه. دیدگاه خود را ثبت کنید
انتقال مِم ها یه موضوع خیلی فراگیره
تو کتاب ما ایرانیان هم خیلی خوب بحث شده راجع بهش اما ارتباط با ژن بحثش سخته
انتقال رفتار چه جوری تو نسلها اثر میذاره؟ مگه میشه