کتاب انسان 250 ساله (بیانات مقام معظم رهبری)
بعد از حدود دو ماه این کتاب را به آخر رسانیدم. کتابی که شاید باید سالهای پیش به دستم میرسید و مطالعه میکردم. در پشت جلد این کتاب نوشته شده است که:
“این فکر برای بنده در سال 1350 و در دوران محنت بار یک امتحان و ابتلای دشوار پیدا شد. اگرچه قبل از آن به ائمه علیهم السلام به صورت مبارزان بزرگی که در راه اعتلای کلمه توحید و اسقرار حکومت الهی فداکاری می کردند، توجه داشتم؛ اما نکته ای که در آن برهه ناگهان برای من روشن شد، این بود که زندگی این بزرگواران، علی رغم تفاوت ظاهری در مجموع یک حرکت مستمر و طولانی است؛ که از سال دهم، یازدهم هجرت شروع میشود و دویست و پنجاه سال ادامه پیدا میکند و به سال دویست و شصت – که سال شروع غیبت صغری است – در زندگی ائمه علیهم السلام خاتمه پیدا می کند.”
در این کتاب نکات مهمی در زندگی ائمه اطهار مطرح میشود که کمتر در سخنرانی های مذهبی به آن اشاره میکند. از صحبتهایی که میتواند راهکار ادامه راه باشد.
نظامی که پیامبراکرم (ص) ساخت، شاخص های گوناگونی دارد که در بین آنها هفت شاخص از همه مهمتر و برجسته تر است.
شاخص اول، ایمان و معنویت است. انگیزه و موتور پیشبرنده ی حقیقی در نظام نبوی، ایمانی است که از سرچشمه ی دل و فکر مردم می جوشد و دست و بازو و پا و وجود آنها را در جهت صحیح به حرکت در می آورد.
پس شاخص اول، دمیدن و تقویت روح ایمان و معنویت و دادن اعتقاد و اندیشه ی درست به افراد است، که پیغمبر این را از مکه شروع کرد و در مدینه پرچمش را با قدرت بالا برد.
شاخص دوم، قسط و عدل است .اساس کار بر عدالت و قسط و رساندن هر حقی به حقدار- بدون هیچ ملاحظه – است.
شاخص سوم علم و معرفت است. در نظام نبوی، پایه ی همه چیز، دانستن و شناختن و آگاهی و بیداری است؛ کسی را کورکورانه به سمتی حرکت نمی دهند؛ مردم را با آگاهی و معرفت و قدرت تشخیص، به نیروی فعال- نه نیروی منفعل – بدل می کنند.
شاخص چهارم، صفا و اخوت است. در نظام نبوی، درگیریهای برخاسته ی از انگیزه های خرافی، شخصی، سود طلبی و منفعت طلبی مبغوض است و با آن مبارزه می شود؛ فضا، صمیمیت و اخوت و برادری و همدلی است.
شاخص پنجم، صلاح اخلاقی و رفتاری است. انسانها را تزکیه و از مفاسد و رذایل اخلاقی، پیراسته و پاک می کند؛ انسان با اخلاق و مزکی می سازد؛ «ویزکیهم و یعلمهم الکتاب والحکمه». تزکیه، یکی از آن پایه های اصلی است؛ یعنی پیغمبر روی یکایک افراد کار تربیتی و انسان سازی می کرد.
شاخص ششم، اقتدار و عزت است. جامعه و نظام نبوی، توسری خور، وابسته، دنباله رو و دست حاجت به سوی این و آن درازکن نیست؛ عزیز و مقتدر و تصمیم گیر است؛ صلاح خود را که شناخت، برای تأمین آن تلاش می کند و کار خود را پیش می برد.
شاخص هفتم، کار و حرکت و پیشرفت دایمی است. توقف در نظام نبوی وجود ندارد؛ به طور مرتب، حرکت، کار و پیشرفت است. اتفاق نمی افتد که یک زمان بگویند: دیگر تمام شد؛ حالا بنشینیم استراحت کنیم! این وجود ندارد.البته این کار، کار لذت آور و شادی بخشی است، کار خستگی آور و کسل کننده و ملول کننده و به تعجب آورنده یی نیست؛ کاری است که به انسان نشاط و نیرو و شوق می دهد.
یکی از اشکالهای این کتاب عدم انسجام در متن است و افرادی که متنهای مختلف را از بیانات مقام معظم رهبری استخراج کردند، به ویرایش متون برای متن نوشتاری تلاشی نکرده اند. در حالی که سخنرانی و بیان گفتاری با بیان به صورت نوشتاری کمی متفاوت است. بنابراین جای کار در این زمینه احساس میشود.