دلار در آستانه 40 50 60 70 80 هزار تومانی
دلار از 50 هزار تومان عبور کرد
عبارتهایی نظیر عنوان بالا مثل “قیمت دلار در بازار آزاد ارز از 5۰ هزار تومان عبور کرد” شاید الان برایمان تعجب آور باشد ولی شاید با تا همین چند وقت پیش کسی باور نمیکرد که دلار در آستانه 40 هزار تومان قرار گیرد. مهر سال 99 بود که تیتری با عنوان دلار در آستانه 40 50 60 70 80 هزار تومانی برای افزایش سواد مالی زده شد.
با توجه به رسالت مجموعه همینان برای افزایش سواد مالی به بررسی این موضوع در سایر وبلاگها میپردازیم.
فتح قله 40 هزار تومان دلار
حالا دلار در آستانه ۴۰ هزار تومان ایستاده است، جایی که بسیاری آن را نقطه بحرانی اقتصاد بحرانزده ایران میدانستند. در این شرایط برخی بیانضباطی بودجه و کسری شدید بودجه را عامل مهم رشد قیمتها میدانند زیرا نه از هجوم مردم برای خرید دلار خبری است و نه سرمایهداران خرد به بازار سکه حمله کردهاند
روزنامه توسعه ایرانی: تاخت و تاز بهای دلار و سکه در حالی در بازار ادامه دارد که چشماندازی پیشروی بازار نیست و به نظر میرسد این روند رو به رشد تا رسیدن نرخها به کانالهای بالاتر تداوم خواهد داشت .
حالا دلار در آستانه ۴۰ هزار تومان ایستاده است، جایی که بسیاری آن را نقطه بحرانی اقتصاد بحرانزده ایران میدانستند. این اما پایان ماجرا نیست. بسیاری در پاسخ به این سئوال که دلایل رشد قیمت دلار در بازار چیست؟ به نکاتی اشاره میکنند که ماهیت این رشد را متفاوت از قبل میکند .
این بار نه از هجوم مردم برای خرید دلار خبری است و نه سرمایهداران خرد به بازار سکه حمله کردهاند. قیمتها در سطحی بالاست که بسیاری قادر به خرید نیستند و در نتیجه در غیاب عدم تغییر متغیر تقاضا و کاهش شدید قدرت خرید، رشد اتفاق افتاده است.
قیمت دلار در بازار به آستانه ۳۸ هزار تومان رسیده و سکه نیز در نوسانی محدود در کف کانال ۱۹ میلیون و سقف کانال ۱۸ میلیون تومان قرار دارد .
در این راستا پدرام سلطانی، فعال اقتصادی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشته است: وقتی میگوییم دلار شده ۳۸۰۰۰ تومان عمق فاجعه آشکار نمیشود. باید گفت: ریال شده ۲۶ ده میلیونیوم دلار.
ماجرا را باید در بلندپروازیهای دولتی دانست. دولتی که هیچ کاهشی در بودجه دستگاههای تحت تصدی خود در سختترین روزهای اقتصاد ایران نداده است. ارز ۴۲۰۰ تومانی با هدف مدیریت ارزی ایران با اقتصاد خداحافظی کرد اما نتیجه گرانتر شدن ارز در کشور بود. پیش از این رشد بهای ارز را به تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی مرتبط میدانستند . در این شرایط برخی نیز بیانضباطی بودجه و کسری شدید بودجه را عامل مهم رشد قیمتها میدانند.
چرا دلار ترمز برید؟
کامران ندری، اقتصاددان که دلیل اصلی افزایش قیمت دلار را در کافی نبودن عرضه و البته انتظارات تورمی و سیاستهای نادرست پولی و بانکی میداند، گفت: برابر آخرین گزارش بانک مرکزی، در مهر ماه سال جاری نرخ رشد پایه پولی نسبت به مهرماه سال قبل ۳۴.۵ درصد و نرخ رشد نقدینگی نیز ۳۴.۳ درصد بوده است. ریشه رشد قیمتها در بسیاری از بازارها افزایش نقدینگی است اما از آنجایی که کنترل نقدینگی به اصلاحات اساسی و زمان تقریبا زیادی نیاز دارد باید به دنبال راهحلی کوتاه مدت برای بهبود اوضاع باشیم. البته هم زمان با این راه حل باید اصلاحات را در بخشهایی همچون سیستم بانکی و نظام مالیاتی هم آغاز کنیم.
ندری که تنها راهکار کوتاه مدت دولت برای بهبود وضعیت بازار را افزایش درآمدهای ارزی و فروش بیشتر نفت میداند، میگوید که فروش نفت در شرایط مطلوبی نبوده و چشمانداز مطلوبی هم برای آن وجود ندارد. جدای از این وصول درآمدهای نفتی هم با چالشهای زیادی مواجه است.
در بودجه ۱۴۰۱ قیمت هر بشکه نفت ۷۰ دلار تعیین شده است. حال آنکه قیمت جهانی نفت در ۶ ماهه نخست سال جاری به اعدادی به مراتب بالاتر از این ۷۰ دلار و بین ۹۰ تا ۱۰۰ دلار در نوسان بوده است. به عبارتی دولت توانسته نفت خود را با قیمتی بالاتر از پیشبینیهای قانون بودجه به فروش برساند و این یعنی بخشی از تحقق ۵۶ درصدی درآمدهای نفتی نه حاصل موفقیت دولت در فروش بلکه محصول افزایش قیمت است. جالب است که بدانید آخرین گزارش منتشر شده از سوی اوپک صادرات نفت ایران را حدود ۷۰۰ هزار بشکه نشان میدهد. اگر چه برخی منابع داخلی از فروش حدود یک میلیون بشکه در روز نیز خبر دادهاند.
عدم تحقق درآمدهای نفتی در نیمه نخست سال در شرایطی است که کارشناسان نفتی مدعیاند شرایط فروش نفت در ماههای آینده بدتر خواهد شد و این مساله میتواند درآمدهای ارزی دولت را کاهش دهد.
تغییرات بازارهای بینالمللی تحت تاثیر تعیین سقف قیمتی نفت برای روسیه بهعنوان عاملی مهم؛ بازارهای نفت ایران را تحت تاثیر قرار داده است .
شکست تفکری که منادی ارزانی بود
در عین حال رئیس مجمع عالی واردات در گفتوگو با ایلنا، با بیان اینکه نوسانهای نرخ ارز در نهایت باعث افزایش قیمتها میشود، گفت: نرخ ارز در شرایط بیثباتی قرار گرفته است و فکری برای آن نمیشود و این عدم ثبات مشکلات عدیدهای برای جامعه ایجاد کرده و کسی برای این معضل چارهای نمیاندیشد.
علیرضا مناقبی با اشاره به لزوم تغییر دیدگاهها در تفکر اقتصادی، خاطرنشان کرد: ادامه مسیر فعلی در نهایت به حل مسئله منجر نخواهد نشد و بیش از پیش تغییر در دیدگاهها احساس میشود که افراد جدید با تفکرات سازنده وارد عرصه حاکمیت اقتصادی شوند.
رئیس مجمع عالی واردات با بیان اینکه نمیتوان انتظار داشت در یک بازه زمانی کوتاه مدت شرایط اقتصاد بهبود پیدا کند، گفت: تفکری که در یک سال اخیر در ایران حاکم شده باعث شد نرخ دلار از ۲۴ هزار و ۵۰۰ تومان به نزدیک ۴۰ هزار تومان رسیده است.
سید کمال سیدعلی، معاون ارزی اسبق بانک مرکزی، نیز درباره دلایل رشد بهای ارز گفته است: تمام فاکتورهای اقتصادی که با مشکل مواجه هستند مانند نقدینگی، کسری بودجه، افزایش پایه پولی موجب تورم شدهاند و سه سال است که با نرخ تورم بالای ۴۰ درصد مواجه هستیم. در این مدت امید بر این بود که برجام به سرانجام برسد تا شاید نرخ تورم کاهش پیدا کند اما برجام به نتیجهای نرسید. در طول سه ماه گذشته هم علائم عدم توافق برجام مشخص شد و پس از آن فعالان اقتصادی دیگر به انتظارات کاهش نرخ ارز توجهی نکردند.
دلار در آستانه فتح قلل دیگر
قیمت دلار امروز شنبه 26 آذر برای نخستین بار به بیش از 39 هزار تومان رسید. نرخ ارز طی بیست روز گذشته بالغ بر 4 هزار تومان افزایش داشته است. به عبارت دیگر، ارزش ریال در این مدت 10 درصد کم شد.
چهار عامل رشد دلار
افزایش انتظارات تورمی از اصلیترین عوامل کنونی رشد دلار است (به وضعیت تراز پرداختها و وضعیت پولی نیز در گزارش سه دلیل مهم برای افزایش قیمت دلار اشاره شد). رشد این انتظارات از موارد متعددی نشات میگیرد، از انتظار برای کاهش درآمدهای نفتی ایران گرفته (به ویژه پس از تصویب سقف قیمت خرید نفت روسیه توسط اتحادیه اروپا) تا ترس از اجماع بینالمللی علیه کشور که سفر اخیر ريیسجمهور چین به عربستان آن را وارد فاز جدیدی کرد. همچنین احتمال قطعی گاز پتروشیمیها نیز چشمانداز درآمدهای ارزی را تیرهتر کرده است. در این میان، نگرانیهایی که از سال گذشته نسبت به کسری بودجه سنگین دولت در صورت عدم احیای برجام وجود داشت حالا جدیتر بروز کردهاند. برخی اخبار هم سیگنال افزایش خروج سرمایه از کشور میدهند. برای مثال، در شرایطی که بازار مسکن به شدت در حال داغ شدن است و حجم معاملات رو به فزونی، قیمتها در برخی مناطق لوکسنشین پایتخت کاهشی بوده است. یک گمانهزنی آن است که افرادی که در سالهای گذشته انبوه ثروت خود را به بازار مسکن مناطق شمالی تهران که بیشتر تحت تاثیر تقاضای سرمایهگذاری است بردهاند، املاک خود را نقد کردهاند.
بیواکنشی دلار به اظهارات ريیس بانک مرکزی
اما در حالی که نرخ ارز از 39 هزار تومان هم عبور کرده است، به نظر میرسد علی صالحآبادی ريیس کل بانک مرکزی سیاست روسای سابق این بانک را پیش گرفته است، بیتوجه به آنکه این سیاستها در گذشته بارها شکست خوردهاند و خود شخص ريیس کل را نیز بیاعتبار کردهاند.
دولت سیزدهم افزایش قیمت دلار را چندان به رسمیت نمیشناسد. صالحآبادی دیروز در یک گفتوگوی تلویزیونی گفت «در هفتههای اخیر بازار ارز بهطور عمده متاثر از انتشار برخی اخبار و شایعات غیرواقعی با نوساناتی مواجه شده و بالا رفته است و این بانک محدودیتی در تامین ارز ندارد».
این نخستین بار نیست که صالحآبادی با اشاره بر وضعیت مناسب عوامل اقتصادی موثر بر دلار تاکید دارد که التهاب دلار موقتی است و فروکش خواهد کرد. حال آنکه روند نرخ ارز نشان میدهد که این بازار واکنشی به اظهارات صالحآبادی نشان نداده است. در دوره ریاستهای پیشین بانک مرکزی نیز به کرات روسا با اظهاراتی از این دست آن هم در شرایطی که نرخ ارز در اوج التهاب انتظارات تورمی قرار داشته است، به نوعی کارت خود را سوزاندهاند که موجب شده به اصطلاح حنای آنها دیگر رنگی نداشته باشد. از این رو این نگرانی ایجاد میشود که رسیدن دلار به 40 هزار تومان که اکنون تنها 700 تومان (کمتر از 2 درصد) با آن فاصله داریم، اعتبار صالحآبادی را زیر سوال ببرد.
ضمن آنکه نگاهی به روند نرخ ارز هم نشان میدهد که آنطور که ريیس کل بانک مرکزی میگوید روند صعودی دلار به چند هفته اخیر محدود نمیشود. اواسط مرداد بود که اتحادیه اروپا برای خارج کردن مذاکرات برجام از بنبست، پیشنویس جدیدی از توافق را تهیه کرد و به تهران و واشنگتن فرستاد. اولین واکنش ایران به این پیشنویس مورد استقبال غرب قرار گرفت و گفته میشد طرفین برخی مواضع سخت خود را کنار گذاشتهاند. امید به نهایی شدن توافق در آن برهه دلار را تا حوالی 28 هزار تومان پایین کشید. اما اندکی بعد دوباره اختلافات بالا گرفت و دلار روند صعودی را آغاز کرد. با کمرنگ شدن امید به احیای برجام در کنار ناآرامیهای اخیر کشور، روند صعودی دلار شدت گرفت و در مهر دلار رکود تاریخی خود را با رسیدن به بیش از 33 هزار تومان شکست. شاخص ارزی کشور در هفتههای بعدی قلههای بیسابقهای را فتح کرد.